Het Beweeglijke Brein is met een derde editie zelf ook beweeglijk gebleken. Hoewel de hoofdstukken dezelfde titels dragen is de derde versie uitgebreid bijgewerkt. Het kan ook niet anders, want de kennis op het terrein van de neurobiologische grondslagen van ons wezen, zoals dat in de hersenen tot uiting komt, vermeerdert in rap tempo.
Wij zijn onze hersenen wordt tegenwoordig wel beweerd. Dat is in zoverre juist dat al onze bewegingen en complexe gedragingen grotendeels gestuurd worden door dat wat in onze hersenen gebeurt. Vanzelfsprekend vindt dat plaats in interactie met de omgeving, want zonder omgeving zullen hersenen niet veel meer zijn dan een grote klomp water, eiwit en vet, waarin van oorsprong aangelegde connecties snel zullen afsterven, maar daar gaat dit boek niet over.
Het Beweeglijke Brein gaat wat er in de hersenen gebeurt als er iets is dat die hersenen op welke manier dan ook prikkelt. En dat is vrijwel alles om ons heen. Die processen zijn niet eenvoudig. De laatste jaren wordt dat steeds duidelijker. Het vak van de hersenwetenschap heeft zich dan ook ontwikkelt van ‘grove’ anatomie, naar meer specifieke circuits en neurobiologische processen, die deels hormonaal, deels door neurotransmitters gestuurd worden. De neurotransmittersystemen, zoals dopamine, serotonine, noradrenaline en acetylcholine, die sinds jaar en dag gerelateerd worden aan psychische functies, blijken gelieerd te zijn aan een groot aantal verschillende receptortypen, die op zich weer functioneel anders reageren. Met andere woorden het is niet alleen de neurotransmitter, maar ook het receptortype dat specifieke eigenschappen heeft. Als dat het enige zou zijn wat van belang is, dan zou het niet eens zo ingewikkeld zijn, maar al deze receptoren staan ook onder invloed van onze genetische opbouw waarbij receptoren met genetische
varianten tot andere uitkomsten kunnen leiden onder specifieke omstandigheden. Het ‘gen’ of liever de ‘genvariant’ kan onder bepaalde omstandigheden sturing geven of een receptor om het heel simpel te zeggen linksom of rechtsom gaat. Dat geldt ook voor hormonale systemen waarvan we weten dat ze van belang zijn bij psychische functies. De belangrijkste hiervan is ongetwijfeld het cortisolsysteem, waarbij met name de glucocorticoidreceptor van belang is. Bij de stressrespons blijken de verschillende genetische varianten van de glucocorticoidreceptor van belang of stress adequaat verwerkt wordt, waarbij er geen pathologie ontstaat, of aanleiding geeft tot iets als een posttraumatische reactie.
Om de hersenen in relatie tot ons gedrag te begrijpen is het volstrekt onvoldoende incidentele wetenschappelijke artikelen te lezen en daaruit te citeren. Wat nodig is is een basaal geïntegreerd begrip van de systemen die we nu kennen. In de nabije toekomst zal dat ongetwijfeld deel gaan uitmaken van de basisopleidingen voor psychiaters en klinisch psychologen. Daar zijn we, voor zover ik kan overzien, nog niet aan toe. Het Beweeglijke Brein probeert in die leemte te voorzien, opdat elke psychiater en psycholoog met kennis van zaken de wetenschappelijke literatuur kan bestuderen en bovenal dat hij/zij zich van ons gedrag ook in neurobiologisch opzicht een model kan vormen, waardoor neurobiologische interventies ook in de praktijk getoetst kunnen worden.
Met dit boek toont Anton Loonen zich een ware schoolmeester. In eenvoudige bewoordingen neemt hij ons mee op een tocht door onze hersenen en het gedrag dat zijn oorsprong vindt in hersensystemen. Daarbij schroomt hij niet bij tijd en wijle op basis van zijn onderbouwde theoretische modellen te speculeren. Het Beweeglijke Brein nodigt uit om mee na te denken over ons vak en wat ons beweegt.
Anton Loonen, arts/klinisch farmacoloog en van 2004 tot 2019 hoogleraar farmacotherapie bij psychiatrische patiënten, is sinds jaren begaan met het lot van mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen en niet alleen farmacotherapeutisch, maar ook maatschappelijk. Hem een schoolmeester noemen, beschouw ik dan ook als een groot compliment.
Dr. J.E. (Hans) Hovens, psychiater
Voorheen bijzonder hoogleraar Psychopathologie Erasmus Universiteit, Rotterdam
Najaar 2020
Uitgever: Mension
Titel: Het Beweeglijke BREIN
Bindwijze: Hard cover
Auteur: Prof. Dr. Anton J.M. Loonen
- Nederlands
- 420 pagina’s
- juli 2021
- Derde editie, 1e druk (kleine oplage)
- ISBN 978 90 77322 58 1
- Nur code 875
- € 75,00
>>Lees hier het artikelvan NRC<<
